Zowel de VNG als de Waarderingskamer hebben gemeenten geadviseerd om de verwerkersovereenkomst met het Kadaster te tekenen voor de activiteiten die het Kadaster overneemt van Dataland. Toch blijkt dat er in de praktijk nog vragen leven over het onderwerp. Op deze vragen geeft de Waarderingskamer hier zoveel mogelijk antwoord.
Staat uw vraag er niet bij? Dan kunt deze stellen via: info@waarderingskamer.nl.
Om welke gegevens gaat het?
De taak die het Kadaster van Dataland overneemt betreft het verzamelen en leveren van actuele gebouwkenmerken. Het gaat hier dus voornamelijk om fysieke objectgegevens, zoals objecttype. Dit betreft de complete, actuele en gedetailleerde gegevens over gebouwen, maar geen aanvullende detailgegevens, zoals gegevens over belanghebbenden. Deze actuele gebouwkenmerken krijgen vanzelfsprekend pas betekenis als zij aan een adres gekoppeld zijn. Omdat het adres een persoonsgegeven is, is een verwerkingsovereenkomst nodig. De verwerkersovereenkomst heeft geen betrekking op gegevens uit de Landelijke Voorziening WOZ, waarvan het Kadaster technisch beheerder is en waarvoor de bepalingen uit de Wet WOZ gelden.
Waarom is het belangrijk deze gegevens te (blijven) leveren en wie gebruiken de gegevens?
Het belang van het centraal beschikbaar hebben van deze gegevens is groot. Deze gegevens over fysieke objecten worden bijvoorbeeld gebruikt door de veiligheidsregio’s en regionale uitvoeringsdiensten en zijn noodzakelijk voor beleid en analyses op het gebied van veiligheid en de ontwikkeling van nieuwe (ruimtelijke) plannen. Veel van hun taken vragen om regionale en ruimtelijk gecombineerde informatie. Denk aan fraudebestrijding, het opsporen van wietplantages of asbestdaken en het inventariseren van slecht geïsoleerde huizen in het kader van de energietransitie.
Ook banken, notarissen en aanbieders van hypotheken maken via de voor hen noodzakelijke modelmatige taxaties, zoals bijvoorbeeld van modelwaardeleverancier Calcasa, gebruik van deze landelijke set van gegevens over gebouwkenmerken. Op deze manier kunnen kopers van woningen een betrouwbare en met een modelwaarde gevalideerde taxatie krijgen.
Maar het gebruik van deze gebouwgegevens is niet beperkt tot bepaalde partijen en/of bepaalde toepassingen. Iedere organisatie die zich bij Dataland, of vanaf 1 januari 2022 het Kadaster, meldt, kan tegen een vergoeding van de kosten een bestand krijgen met de betreffende objectkenmerken.
Immers per 31 december 2021 eindigt het samenwerkingsverband Dataland en is het de bedoeling dat het Kadaster het verzamelen van deze kenmerken overneemt, zodat genoemde afnemers ook ná 2021 toegang houden tot deze actuele gebouwkenmerken. De gegevenslevering aan het Kadaster is dus geen nieuwe levering van gegevens, maar alleen de route waarlangs deze gegevens beschikbaar komen bij de gebruikers verandert.
Is deze gegevenslevering wel toegestaan onder de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)?
De AVG schrijft voor dat aan de verwerking van persoonsgegevens een wettelijke grondslag moet liggen. In het geval van bestuursorganen is dit veelal de uitvoering van een wettelijke taak of openbaar gezag 6.I, onder e, van de AVG. In dit geval gaat het niet om een wettelijke taak van het Kadaster. Om de verwerking toch goed te regelen, is gekozen voor een overeenkomst als grondslag, zoals deze staat beschreven in artikel 6.I, onder b, van de AVG.
Is deze gegevenslevering wel toegestaan volgens artikel 40 Wet WOZ?
De Wet WOZ kent in artikel 40 een beperking tot het verstrekken van gegevens die ten grondslag liggen aan de WOZ-waardebepaling aan derde partijen. In de meeste gemeenten worden vastgoedgegevens echter voor diverse doeleinden verzameld en gebruikt. De actuele gebouwkenmerken waarop deze gegevenslevering betrekking heeft, zijn daarmee niet uitsluitend gegevens die ten grondslag liggen aan de WOZ-waardepaling. Bij deze gegevenslevering aan Dataland/het Kadaster gaat het om actuele objectkenmerken die onder andere gebruikt worden bij de WOZ-taxaties maar die veelal breder door gemeenten verzameld en gebruikt worden. Artikel 40 Wet WOZ vormt daarom geen belemmering voor de levering. Ook de levering van de gegevens aan Dataland is op dezelfde manier geregeld. Het Kadaster neemt deze taak van Dataland over.
Waarom is een verwerkersovereenkomst nodig?
Het gaat hier voornamelijk om fysieke objectgegevens. Deze zuivere objectgegeven zijn geen persoonsgegevens, maar omdat deze gegevens altijd aan een adres gekoppeld zijn (en een adres wel een persoonsgegeven is), moet toch een verwerkersovereenkomst worden getekend. Dit vormt voldoende grondslag voor deze levering en daarmee verwerking van persoonsgegevens. Het format komt overeen met de standaard verwerkersovereenkomst van de VNG en regelt onder meer het doel van de verwerking en de wederzijdse rechten en verplichtingen.
Is de gegevenslevering aan het Kadaster verplicht?
Er is geen wettelijk voorschrift dat deze gegevenslevering verplicht voorschrijft. Echter, gezien het grote maatschappelijke belang voor onder andere de veiligheidsregio’s, worden gemeenten wel dringend verzocht de gegevens aan het Kadaster te (blijven) leveren.
Kunnen de gegevens niet bij andere partijen dan gemeenten worden opgevraagd?
De gegevens maken onderdeel uit van de WOZ-administratie dan wel van de bredere registratie van vastgoedgegevens door de gemeente. Het gaat om actuele gebouwkenmerken. Anders dan gemeenten, is er geen partij die over deze gegevens beschikt. Binnen de WOZ-administratie zijn deze gegevens landelijk op een uniforme wijze geregistreerd. De bredere vastgoedgegevens die niet in de formele basisregistraties staan, worden binnen gemeenten veel minder geüniformeerd geregistreerd.
Omdat het voor de gebruikers van deze gegevens niet mogelijk is om deze op te vragen bij alle afzonderlijke gemeenten, werden deze door Dataland centraal verzameld en aan partijen verstrekt. Het is deze activiteit, die nu door het Kadaster wordt overgenomen.
Op dit moment wordt ook gesproken over het realiseren van een bredere basisregistratie met kenmerken van gebouwen, de Samenhangende Objectenregistratie. Als deze nieuwe basisregistratie operationeel is, zal de behoefte bij gebruikers aan deze "Dataland-gegevens" naar verwachten vervallen.
Wordt deze activiteit van het Kadaster niet al geregeld in het kader van de LV WOZ?
Nee, de fysieke vastgoedgegevens waar het hier om gaat, maken geen onderdeel uit van de Landelijke Voorziening WOZ. De beperkingen die in dat kader gelden –denk aan het uitsluitend leveren van WOZ-waarden aan wettelijk geautoriseerde afnemers–, zijn op deze verwerking dan ook niet van toepassing. Deze LV WOZ-beheerdersrol van het Kadaster, maakt ook niet dat het Kadaster hier verwerkingsverantwoordelijke is. Omdat deze taak van het Kadaster geheel losstaat van de rol als LV WOZ-beheerder en men aan de gegevenslevering toch een wettelijke grondslag wil leggen, is gekozen voor de verwerkersovereenkomst waarin heldere afspraken kunnen worden gemaakt over het doel van de verwerking en de wederzijdse rechten en verplichtingen.